طراحی تصفیه خانه فاضلاب به شکلی صحیح و استاندارد یکی از شیوه‌های جلوگیری از آلودگی آب، خاک و محیط زیست است. یکی از معضلات گسترش و توسعه‌ی شهرها و روستاها تولید انواع فاضلاب‌های خانگی، صنعتی، کشاورزی و بهداشتی است. ورود پساب این کاربری‌ها به آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آبهای زیرزمینی یا دفن آن‌ها در خاک‌ها، مشکلات و مسائل متعددی را در یک قرن اخیر به وجود آورده است. که لازمه‌ی جلوگیری از آن اصلاح و بهبود هر چه سریع‌تر سیستم‌های انتقال و تصفیه‌ی انواع فاضلاب‌ها و پساب‌هاست. در طول چند دهه‌ی اخیر جوامع پیشرفته تلاش کرده‌اند تا با راه اندازی انواع تصفیه خانه فاضلاب قدم موثری در کاهش آلودگی‌ها و بهبود شرایط محیط زیست بردارند.
شرکت شمیم شریف نیز به عنوان یکی از گروه‌های پیشرو و فناور در حوزه‌ی طراحی و ساخت تصفیه خانه فاضلاب صنعتی، بهداشتی و شهری توانسته است خدمات موثری را ارائه داده و با بسیاری از کارخانجات بزرگ و خوش نام همکاری کند. در ادامه تلاش داریم تا معضلات و چالش‌های فاضلاب‌ها و راهکارهای مقابله با آن را از طریق ساخت تصفیه خانه فاضلاب، انواع تصفیه خانه ها و مواردی از این دست را تشریح کنیم.
معضلات و چالش‌های رهاسازی فاضلاب‌ها
یکی از معضلات اصلیِ توسعه و رشد سریع شهرها این است که معمولاً زیرساخت‌های شهری آن طور که شایسته است، توسعه پیدا نمی‌کنند. یکی از زیرساخت‌های اصلی شهرها، راه‌اندازی شبکه‌ی فاضلاب شهری است که متاسفانه در بسیاری از شهرها، آنچنان که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد. به همین خاطر فاضلاب‌های خانگی به ناچار اقدام به حفر چاه‌های جذبی می‌کنند تا بتوانند فاضلاب‌ها را دفع کنند. متاسفانه این فاضلاب‌ها بدون اینکه پیش تصفیه شوند و اصطلاحاً آب خاکستری به سمت چاه‌ها روانه شود، به همان صورت عادی وارد خاک می‌شوند و احتمال آلودگی خاک و آبهای زیرزمینی را افزایش می‌دهند. این در حالی است که می‌توان با استفاده از سیستم‌های تصفیه خانگی این پساب‌ها و فاضلاب‌ها را تا حد زیادی تصفیه کرد. این موضوع خصوصاً در مناطقی مثل شمال کشور یا مناطق گود و پایین دست شهری که سطح آب بالایی دارند معضلات زیست محیطی فراوانی ایجاد می‌کنند.
حال اگر حجم فاضلاب تولید شده بسیار بیشتر شود و صنایع بزرگ و کارخانجات و بیمارستان‌ها را شامل شود، این معضلات خطرات بیشتری را به وجود خواهد آورد. چرا که این کاربری‌ها علاوه بر تولید حجم بالای پساب‌ها، دارای مواد شیمیایی یا عفونی خطرناکی هستند که می‌توانند محیط زیست و سلامت انسان‌ها و سایر موجودات را به خطر بیاندازد. لذا بایستی با اصلاح یا طراحی تصفیه خانه فاضلاب و همچنین تکمیل شبکه‌ی فاضلاب جلوی بسیاری از خطرات را گرفت
طراحی تصفیه خانه فاضلاب چگونه انجام می‌شود؟
طراحی تصفیه خانه فاضلاب به عوامل متعددی بستگی دارد. هر پساب یا فاضلاب صنعتی، بیمارستانی یا خانگی شامل مواد زائد متفاوتی است که تصفیه‌ی آن‌ها الزامات و تجهیزات خاص خود را می‌طلبد. برخی از فاضلاب‌ها را می‌توان صرفاً به کمک شیوه‌های فیزیکی تصفیه کرد. برخی نیز ممکن است با تنظیم ph آب تصفیه شوند. اما همیشه تصفیه فاضلاب‌ها به این سادگی نیست. بلکه گاهی به دلیل حساسیت فاضلاب و میزان آلایندگی بالای آن ممکن است مجبور شویم ترکیبی از شیوه‌ها و روش‌های فیزیکی و شیمیایی را به کار ببندیم تا از بی خطر بودن خروجی فاضلاب مطمئن شویم. لذا تصفیه فاضلاب بهداشتی و تصفیه فاضلاب صنعتی یک کار تخصصی و پیچیده است که از طریق مطالعه‌ی نوع ترکیبات پساب و در نظر گرفتن تمهیدات لازم امکان پذیر می‌شود.
اصلاح تصفیه خانه چه زمانی باید انجام شود؟
برای بهبود فرایند تصفیه همیشه لازم نیست، تصفیه خانه جدیدی ایجاد کرد. گاهی می‌توان با اصلاح تصفیه خانه فاضلاب موجود، عملکرد تصفیه خانه را بهبود بخشید. در یک تصفیه خانه ممکن است گاهی، فرایندها به درستی طراحی نشده باشند. گاهی ممکن است ترتیب فرایندهای تصفیه درست نباشد و گاهی نیز ممکن است نوع فاضلاب یا پساب تولید شده از واحد صنعتی، بهداشتی یا شهری تغییر کرده باشد.
البته گاهی اوقات هم این احتمال وجود دارد که کلیه موارد اشاره شده در بالا درست باشند اما، دستگاه‌ها دچار مشکل شده باشند یا نیاز به تعمیر و مرمت داشته باشند. در این مواقع باید با اصلاح تصفیه خانه فاضلاب امکان بروز مسائل زیست محیطی و آلودگی آب و خاک را کاهش داد. بهترین راه برای تشخیص درست بودن عملکرد تصفیه خانه این است که کیفیت پساب خروجی تصفیه خانه را آزمایش کرد. با این کار می‌توان فهمید که چه مواردی از حد بی‌خطر یا کم‌خطر فراتر رفته‌اند و باید کدام فرایندها را اصلاح نمود.
انواع روش‌های لازم برای تصفیه فاضلاب ها و پساب‌ها
تصفیه فاضلاب شهری، بهداشتی، صنعتی و کشاورزی هر یک ویژگی‌ها و در نتیجه الزامات متفاوتی دارند. در یک پساب به طور کلی ممکن است سه نوع ذره وجود داشته باشد که می‌تواند موجب آلودگی آب یا خاک و محیط زیست شود. لذا بایستی این ذرات را از طریق اصلاح تصفیه خانه فاضلاب یا طراحی آن از پساب مورد نظر خارج کرد. این ذرات عبارتند از:
- مواد معلق و شناور
- ذرات کلوئیدی
- مواد محلول
برای تصفیه فاضلابِ حاصل از این ذرات، شیوه‌های متنوعی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را ذیل سه دسته‌ی کلی قرار داد:
- فیزیکی
- شیمیایی
- یبولوژیکی
تصفیه فیزیکی فاضلاب و نقش آن در اصلاح تصفیه خانه فاضلاب
تصفیه فیزیکی شامل فرایندهایی می‌شود که مواد زاید به صورت فیزیکی از پساب یا فاضلاب جدا می‌شوند. در هر یک از انواع فاضلاب‌ها ذرات جامدی در پساب وجود دارند که اگر وارد بخش‌های بعدی فرایند تصفیه شوند، ممکن است دستگاه‌ها را دچار مشکل کرده یا فرایند تجزیه‌ی شیمیایی را با مشکل مواجه کنند. لذا در طراحی تصفیه خانه فاضلاب فرایندهایی در نظر گرفته می‌شود تا ذرات ریز و درشت معلق در پساب‌ها به کمک صافی‌ها و آشغالگیرها جدا شوند. ممکن است گاهی در یک تصفیه خانه فعال، ذرات معلق و جامد در پساب زیاد باشد. در این موارد نیاز به اصلاح تصفیه خانه فاضلاب است و باید از آشغالگیرها یا صافی‌های جدید استفاده کرد یا شماره‌ی آن‌ها را تغییر داد. در تصفیه فیزیکی فاضلاب از هیچ ماده یا فرایند شیمیایی استفاده نمی‌شود. مهمترین روش‌های تصفیه فیزیکی فاضلاب عبارتند از:
- استخر ته نشینی
- آشغالگیر
- فیلتراسیون و دانه گیری و حذف شن و ماسه
- شناور سازی ذرات کلوئیدی
تصفیه شیمیایی فاضلاب و نقش آن در اصلاح تصفیه خانه فاضلاب
تصفیه شیمیایی فاضلاب شامل فرایندهایی می‌شود که مواد زائد و آلودگی‌های موجود در پساب را از طریق واکنش‌های شیمیایی از بین می‌برد. برخلاف تصفیه فیزیکی، تصفیه شیمیایی فاضلاب، شامل روش‌های بسیار متنوعی می‌شود. بسته به نوع فاضلاب، نوع مواد زائد و آلاینده و همچنین مقدار ph پساب، ممکن است فرایندهای بسیار متفاوتی در نظر گرفته شود. به عنوان مثال در صنایع نساجی، رنگ‌دانده‌ها و تثبیت‌کننده رنگ و … با آلاینده‌های بهداشتی بیمارستان و داروها متفاوت است. در صنایع کشاورزی و دامی هم خون و چربی و … نوع متفاوتی از آلودگی را ایجاد می‌کند. لذا در طراحی تصفیه خانه فاضلاب باید مطالعه‌ی دقیقی بر روی آلاینده‌ها و حذف شیمیایی آن‌ها انجام شود. برخی از مهمترین روش‌های تصفیه شیمیایی فاضلاب عبارتند از:
- انعقاد و لخته سازی
- خنثی سازی فاضلاب
- اکسیداسیون
- تبادل یونی
- ترسیب
- شناور سازی
- گندزدایی
ملاحظات اصلی در اصلاح و طراحی تصفیه خانه فاضلاب
در طراحی تصفیه خانه فاضلاب رعایت برخی ملاحظات ضروری است. برای راه‌اندازی تصفیه خانه فاضلاب، از تجهیزات متعدد، فضاهای گوناگون، انواع لوله‌کشی‌ها و قطعات و لوازم متفاوتی استفاده می‌شود. تهیه‌ی تجهیزات و قطعات متناسب با نوع پساب، نگهداری و بازدید‌های دوره‌ای و مواردی از این دست، باید به شکلی دقیق در نظر گرفته شود. این موارد از این جهت اهمیت دارد که ممکن است برای پیاده‌سازی یک فرایند تصفیه قطعات و تجهیزات یا حتی نیروی کار متخصص وجود نداشته باشد. یا حتی ممکن است، امکان کار شبانه روزی با یک دستگاه امکان پذیر نباشد و هزینه‌های نگهداری و عمر مفید تجهیزات برای خارج شدن از چرخه، طوری باشد که صرفه اقتصادی وجود نداشته باشد. لذا پیش از هر اقدامی حتماً جمیع شرایط و ملاحظات را در نظر بگیرید.
مورد بسیار مهم دیگر هم اینکه ممکن است در پساب ورودی به تصفیه خانه بنا به شرایط مختلف از جمله نوسانات بار هیدرولیکی، بار آلی یا شرایط محیطی، نوع پساب متغیر باشد، لذا تصفیه خانه باید طوری طراحی شود که کیفیت پساب خروجی در تمام شرایط در حد قابل قبولی باقی بماند. این موضوع در فرایند اصلاح تصفیه خانه فاضلاب نیز حائز اهمیت فراوان است. چرا که ممکن است با تغییر مشخصات پساب ورودی، دیگر فرایندهای طراحی شده‌ی قبلی کارساز نباشند.
فرایندهای عمومی در اصلاح و طراحی تصفیه خانه فاضلاب
بر اساس موارد اشاره شده می‌توان چند فرایند تصفیه‌ی کلی را برای اصلاح و طراحی تصفیه خانه فاضلاب برشمرد که اهم آن‌ها عبارتند از:
- فیزیکی: حذف مواد جامد معلق در فاضلاب با کمک آشغالگیر، فیلتراسیون و تجهیزات مشابه
- شیمیایی: از بین بردن چربی‌ها و مواد کلوئیدی با کمک انعقاد و لخته‌سازی
- بیولوژیکی: حذف مواد آلی باقیمانده در پساب به کمک میکروارگانیسم‌های هوازی و بی‌هوازی از طریق روش‌هایی مثل لجن فعال
استفاده از ترکیبی از سه روش فوق این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان فاضلاب‌های پرخطر را به شکل موثری به یک پساب کم‌خطر یا بی‌خطر تبدیل کرد. لذا برای اصلاح و طراحی تصفیه خانه فاضلاب باید ابتدا مطالعات دقیقی بر روی انواع مواد معلق یا محلول در فاضلاب‌ها انجام داد تا در نهایت بتوان یک سیستم فاضلاب مطلوب را طراحی و اجرا نمود.
نحوه‌ی ارتقاء تصفیه خانه
به منظور ارتقاء و اصلاح تصفیه خانه فاضلاب بایستی موارد متعددی در نظر گرفته شود. اصلاح تصفیه خانه فاضلابِ در حال فعالیت فرایند بسیار پیچیده و دشواری است که اگر در میان عوامل اجرایی، متخصصان طراحی و بهره برداران و پیمانکاران هماهنگی کاملی وجود نداشته باشد، با شکست مواجه خواهد شد. در طراحی تصفیه خانه فاضلاب باید به شکلی ویژه تمامی ابعاد سنجیده شود و هماهنگی‌های لازم صورت گیرد. اگر همه‌چیز به دقت بررسی و انجام نشود، ممکن است به خط تصفیه‌ی موجود نیز آسیب برسد و کل مجموعه از کار بیفتد و هزینه‌های چند برابری بر تصفیه خانه تحمیل شود. لذا پیش از آغاز ارتقاء باید وضع موجود بررسی شود. مهمترین مواردی که در وضع موجود باید بررسی شود عبارتند از:
- اندازه‌گیری دبی ورودی و کمترین و بیشترین میزان دبی در ساعات شبانه روز
- بررسی عمر مفید تجهیزات و کنترلرهای الکتریکی و مکانیک
- وارسی و کنترل سیستم پامپینگ
- کنترل و نظارت بر حوضچه‌ها و سایر سازه‌های موجود در سایت
- بررسی وضعیت عمومی لوله‌ها و مشخصات فنی آن‌ها
- محاسبه‌ی تعداد دفعات مورد نیاز برای خارج کردن بخشی از یا کل سیستم از مدار
- عیب یابی و تعمیر بخش‌های مختلف پیش از ارتقاء
تهیه چک لیست وضع موجود یک ضرورت، پیش از شروع مرحله‌ی ارتقاء
پیش از آغاز مرحله اصلاح و طراحی تصفیه خانه فاضلاب باید اطلاعات وضع موجود و مشخصات دستگاه‌ها و سیستم‌ها و واحدهای به کار رفته در سیستم فعلی در نظر گرفته شود. بایستی تعداد مخازن مورد استفاده در سیستم فاضلاب، لوله‌ها و تجهیزات به کار رفته برای انتقال، تجهیزات به کار رفته برای فاضلاب فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی لسیبت برداری شوند و وضعیت همه‌ی آن‌ها در یک چک لیست آورده شود. تا مشخص شود که پیش از شروع مرحله‌ی ارتقاء کدام بخش نیاز به اصلاح دارند، کدام تجهیزات می‌توانند در وضعیت ارتقاء پاسخگو باشند و کدام تجهیزات باید اضافه یا کم شوند.
همه‌ی موارد مورد نیاز باید در چک لیست آورده شود و به عنوان بخشی از اسناد پیمانکار ثبت و ضبط شود. تا اگر به هنگام ارتقاء و طراحی تصفیه خانه فاضلاب مشکلی به وجود آمد، آن‌ها را بررسی و بر اساس آن تصمیم‌گیری یا حتی کارشناسی کرد. ویژگی‌های یک چک لیست خوب برای برداشت وضع موجود در تصویر زیر آورده شده است
تمهیدات لازم پیش از شروع عملیات جابه جایی و جایگزینی تأسیسات وضع موجود
پس از تهیه چک لیست، بایستی فرایند طراحی تصفیه خانه فاضلاب برای وضعیت جدید انجام شود. این فرایند، یک فرایند کاملاً تخصصی و حساس است که بر اساس وضع موجود و نیازهای جدید انجام می‌شود تا تصفیه خانه برای وضعیت جدیدِ مورد انتظار آماده شود. پس از مرحله‌ی طراحی، عملیات اجرایی ارتقاء و اصلاح تصفیه خانه فاضلاب آغاز می‌شود. برای شروع عملیات ارتقا باید برنامه‌ی مدونی تنظیم شود تا ضمن حفظ کارآیی تصفیه خانه و به حداقل رسیدن خروج آن از مدار بهره‌برداری، عملیات اجرایی نیز با کمترین مشکل انجام شود. برای ایجاد هماهنگی بین بخش‌ها و گروه‌های مختلف توصیه می‌شود تمهیدات زیر در نظر گرفته شود:
- تهیه‌ی لیست تجهیزاتی که باید مدتی یا کاملاً از مدار خارج شوند
- مشخص کردن تجهیزاتی که باید تهیه و جایگزین شوند
- تهیه‌ی یک جدول زمانی از زمان جایگزینی تجهیزات جدید یا خارج کردن تجهیزات فعلی از مدار
- تعیین زمان فعالیت گروه‌های اجرایی بر اساس برنامه
انجام عملیات ارتقاء و اصلاح تصفیه خانه فاضلاب
با اتمام مرحله طراحی تصفیه خانه فاضلاب و انجام هماهنگی‌های لازم، مرحله‌ی ارتقاء و اصلاح تصفیه خانه آغاز می‌شود. در این مرحله برنامه‌ی زمان‌بندی شده و جزئیات طراحی، در اختیار پیمانکار قرار داده می‌شود تا او هماهنگی‌های لازم را با نیروهای اجرایی داشته باشد. در این مرحله، پیمانکار نیز باید طبق موارد ذکر شده در طراحی، خلاصه‌ای از برنامه‌ی زمانی خود را برای انجام فعالیت‌های اصلی ارتقاء و اصلاح تصفیه خانه به کارفرما ارائه دهد. پس از انجام این هماهنگی‌ها، بسته به وضعیت و شرایط جوی و آب و هوایی، تصمیم‌گیری‌های نهایی برای انجام عملیات گرفته می‌شود. اگر نیاز به ساخت حوضچه‌ها و مخازن جدید است، پیش از شروع عملیات ارتقاء و یکپارچه سازی تصفیه خانه، باید آن‌ها را آماده کرد.
در این مرحله پیمانکار باید تمامی تجهیزات را آماده کرده، اتصالات و تجهیزات موجود و خریداری شده، کانال‌ها و لوله‌های بهره‌برداری، سیستم پایپینگ، پمپ‌ها و سایر تجهیزات را بررسی کند. سپس بر اساس برنامه‌ی زمان‌بندی پمپ‌ها و سایر تجهیزات را از مدار خارج کرده و عملیات اجرایی را با تیم اجرایی خود انجام دهد. بدین ترتیب کل فرایند اصلاح و طراحی تصفیه خانه فاضلاب با کمترین میزان اشکال انجام خواهد شد.
اصلاح و طراحی تصفیه خانه فاضلاب تیم شمیم شریف
تیم شمیم شریف یکی از گروه‌های موفق در حوزه ساخت و طراحی انواع تصفیه خانه فاضلاب صنعتی، کشاورزی و بهداشتی است. تقریباً اکثر تجهیزات و خدمات مورد نیاز برای راه اندازی تصفیه خانه پساب در تیم شمیم شریف، بومی‌سازی شده است. و در کارگاه‌های آن طراحی و تولید می‌شود. از این رو گروه شمیم شریف قادر است انواع تصفیه خانه را طراحی و راه‌اندازی کند. فرایند کلی طراحی تصفیه خانه در تیم شمیم شریف به این صورت است:
- تماس با تیم پشتیبانی شمیم شریف و ثبت درخواست و دریافت مشاهده
- بازدید‌های اولیه از محل جهت امکان‌سنجی راه‌اندازی تصفیه خانه
- انجام آزمایش‌ها یا تدارک تمهیدات اولیه جهت اطلاع از چند و چون فاضلاب واحد مربوطه
- طراحی فرایندهای مورد نیاز جهت به حداقل رسیدن مواد زائد و آلاینده‌های پساب
- تهیه تجهیزات و لوازم مورد نیاز برای راه‌اندازی تصفیه خانه فاضلاب
- ساخت و پیاده سازی تصفیه خانه فاضلاب
قیمت اصلاح و طراحی تصفیه خانه فاضلاب صنعتی و بهداشتی
شرکت شمیم شریف آماده است با کلیه‌ی واحدهای صنعتی و کارخانه‌ها و واحدهای بهداشتی و بیمارستانی جهت ساخت و راه اندازی تصفیه خانه همکاری نماید. فاکتورها و عوامل مختلفی برای تعیین قیمت طراحی تصفیه خانه فاضلاب نقش دارد که از آن جمله می‌توان به اندازه واحد صنعتی یا بهداشتی، نوع آلاینده‌ها، سطح در نظر گرفته شده برای تصفیه خانه، مسافت و … اشاره کرد. لذا جهت تعیین قیمت طراحی، ابتدا بایستی با واحد پشتیبانی و فروش تماس بگیرید و پس از بازدید و انجام مشاوره‌های اولیه می‌توان قیمت نهایی را اعلام کرد. توجه داشته باشید که قیمت استعلامی شما صرفاً برای یک بازه‌ی زمانی محدود معتبر است. چون به خاطر نوسانات بازار و تغییر روز افزون قیمت‌ها، امکان اعلام یک قیمت قطعی و ثابت وجود ندارد.
راه‌های تماس جهت سفارش طراحی تصفیه خانه فاضلاب
جهت ثبت سفارش طراحی تصفیه خانه فاضلاب و انجام مشاوره‌های اولیه با تیم پشتیبانی شمیم شریف می‌توانید از راه‌های زیر اقدام کنید. در صورت که تصفیه خانه شما دچار مشکل شده است نیز می‌توانید جهت اصلاح تصفیه خانه فاضلاب با گروه پشتیانی و فنی صحبت کنید تا به درک بهتری برای انجام تغییرات برسید.